رئالیسم در ادبیات داستانی: تعریف و نمونه هایی از رئالیسم

جنبش هنری رئالیسم (واقع گرایی) قرن نوزدهم، یک تغییر چشمگیر از رمانتیسم شاعرانه ای بود که در دهه های قبل حاکم بر دنیای هنر بود. رئالیسم ادبی شیوه نوشتن و نسل جدیدی از نویسندگان را معرفی کرد که تأثیر آنها هنوز در ادبیات آمریکایی و ادبیات انگلیسی تا به امروز دیده می شود.

رئالیسم ادبی چیست؟

رئالیسم ادبی یک جنبش ادبی است که با به تصویر کشیدن تجربیات روزمره، همانطور که در زندگی واقعی هستند، واقعیت را نشان می دهد. افراد، مکانها و داستانهای آشنا را ترسیم می کند که عمدتاً در مورد طبقه متوسط و پایین جامعه است. رئالیسم ادبی در صدد است داستان را به جای دراماتیزه کردن یا عاشقانه تر کردن آن، تا آنجا که امکان دارد بطور حقیقی بازگو کند.

رئالیسم تلاش می کند زندگی را بدون ذهنیت رمانتیک و ایده آل نشان دهد. به واقعیت های زندگی و شخصیت های عادی زندگی روزمره می پردازد. هدف از استفاده از رئالیسم تأکید بر واقعیت و اخلاق است که معمولاً برای مردم و همچنین جامعه نسبی و ذاتی است. رئالیسم باعث می شود که خوانندگان با واقعیتی روبرو شوند که در جهان اتفاق می افتد نه در دنیای خیالی خود.

تاریخچه رئالیسم ادبی

رئالیسم ادبی بخشی از جنبش هنری رئالیسم است که در فرانسه از قرن نوزدهم آغاز شد و تا اوایل قرن بیستم ادامه یافت. این جنبش به عنوان واکنشی به رومانتیسم قرن هجدهم و ظهور بورژوازی در اروپا شروع شد. زیرا تصور می شد آثار رمانتیسم بسیار عجیب و غریب اند و ارتباط خود را با دنیای واقعی از دست داده اند.

ریشه های رئالیسم ادبی در فرانسه نهفته است، نویسندگان واقع گرا آثار رئالیسم خود را به صورت رمان و به صورت دنباله وار در روزنامه ها منتشر می کردند. از نخستین نویسندگان واقع گرا می توان به انوره دو بالزاک اشاره کرد که در نوشته هایش به شخصیت های پیچیده و مشاهدات مفصّل درباره جامعه می پرداخت و همچنین گوستاو فلوبر، که روایت واقع گرایانه را بنا بر آنچه امروز می شناسیم بنیاد نهاد.

تاریخچه رئالیسم ادبی در ایالات متحده آمریکا

اولین نویسنده واقع گرای آمریکایی ویلیام دین هاولز بود که به خاطر نوشتن رمان هایی درباره زندگی طبقه متوسط مشهور بود.

یکی دیگر از نویسنده های رئال آمریکایی ساموئل کلمنز است که با نام هنری مارک تواین او را می شناسیم. هنگامی که او ماجراهای هاکلبری فین را در سال 1884 منتشر کرد، اولین باری بود که رمانی به نوع زندگی متفاوت آن قسمت از کشور می پرداخت.

همچنین، رمان استیون کرین که در سال 1895 با عنوان "نشان سرخ دلیری" منتشر شد، داستانهای واقعی اما ناگفته از زندگی در میدان نبرد را بیان می کرد. این داستانها بیشتر نویسندگان آمریکایی را ترغیب کرد که از صدای خود برای گفتن حقیقت و شرایط واقعی زندگی چه در جنگ یا در فقر استفاده کنند.

از دیگر نویسندگان مشهور واقع گرای آمریکایی می توان به جان استاین بک، آپتون سینکلر، جک لندن، ایدیت وارتون و هنری جیمز اشاره کرد.

تاریخچه رئالیسم ادبی در انگلستان

یک فرم از واقع گرایی ادبی به نوعی در انگلستان قبل از اینکه این ژانر کاملاً تعریف شود، وجود داشت. برخی منتقدین، نخستین رمان نویس های انگلیسی، مانند دانیل دفو و ساموئل ریچاردسون را واقع گرایانه می دانند، زیرا آنها درمورد موضوعات مربوط به طبقه متوسط می نوشتند.

هنگامی که رئالیسم شکل گرفت، جورج الیوت کتاب "میدل مارچ: داستان یک شهر" را در سال 1871 منتشر کرد که معروف ترین اثر رئالیسم ادبی از انگلستان به شمار می رود. این ژانر به موازات طبقه متوسط جدید در انگلستان توسعه یافت و نویسندگان از این فرصت استفاده کردند تا علایق و نگرانی های خود را بیان کنند. از دیگر نویسندگان مشهور رئالیسم انگلیسی می توان به جورج گیسینگ، آرنولد بنت و جورج مور اشاره کرد.

تاریخچه رئالیسم در ایران

پس از نهضت مشروطه نویسندگان ایرانی آثاری را در این مکتب منتشر کردند و مضامین اجتماعی و سیاسی را مورد هدف قرار دادند. یکی از اولین رمان های رئال فارسی رمان "تهران مخوف" اثر مرتضی مشفق کاظمی بود. این رمان به فساد و ناامنی اجتماعی در اواخر عهد قاجار و اوایل دوران پهلوی پرداخته است. داستان این رمان در مورد عشق فرخ و مهین است و در کنار این داستان عاشقانه مسائلی چون علل انحراف مشروطه، روسپی شدن زنان و فساد موجود در اداره جات نیز مورد توجه قرار گرفته است. از دیگر آثار نویسندگان ایرانی این مکتب می توان به "حاجی آقا" اثر صادق هدایت، "چشم هایش" اثر بزرگ علوی، "سووشون" اثر سیمین دانشور و "شوهر آهو خانم" اثر علی محمد افغانی، "جای خالی سلوچ" اثر محمود دولت آبادی و "همسایه ها" اثر احمد محمود اشاره کرد.

6 نوع رئالیسم ادبی

انواع مختلفی از رئالیسم ادبی وجود دارد که هر کدام ویژگی های متمایز خود را دارند.

1. رئالیسم جادویی:

 نوعی از رئالیسم که خطوط بین خیال و واقعیت را محو می کند. رئالیسم جادویی، دنیای واقعی را به تصویر می کشد و همچنین عناصری جادویی را به داستان اضافه می کند که در واقعیت ما یافت نمی شوند اما با اینحال در دنیای داستان عادی در نظر گرفته می شوند. "صد سال تنهایی" اثر گابریل گارسیا مارکز (1967) رمانی در ژانر رئالیسم جادویی درباره زندگی شش نسل خانواده بوئندیا است که نسل اول آن‌ها در دهکده‌ای به نام ماکوندو ساکن می‌شوند. داستان از زبان سوم شخص حکایت می‌شود.

2. رئالیسم اجتماعی:

نوعی واقع گرایی که به زندگی و شرایط زندگی طبقه کارگر و فقیر توجه دارد. "بینوایان" اثر ویکتور هوگو (1862) یک رمان اجتماعی در مورد طبقه و سیاست ها در فرانسه در اوایل قرن 1800 است.

3. رئالیسم سینک آشپزخانه (Kitchen sink realism):

زیربنایی از رئالیسم اجتماعی است که بر زندگی مردان جوان کارگر بریتانیایی متمرکز است که وقت آزاد خود را صرف نوشیدن در میخانه ها می کنند. "اتاقی در بالا" نوشته جان برین (1957) یک رمان واقع گرایانه درباره یک جوان با جاه طلبی های بزرگ در تلاش برای تحقق رویاهای خود در انگلیس پس از جنگ است.

4. رئالیسم سوسیالیستی:

نوعی واقع گرایی که توسط جوزف استالین ایجاد شد و کمونیست ها آن را بکار گرفتند. رئالیسم سوسیالیستی از مبارزات طبقه کارگر تجلیل می کند. "سیمان" اثر فئودور گلادکوف (1925) یک رمان سوسیالیستی-رئالیستی در مورد بازسازی اتحاد جماهیر شوروی پس از انقلاب روسیه است.

5. طبیعت گرایی:

 طبیعت گرایی یک شکل افراطی از رئالیسم است که تحت تأثیر نظریه تکامل چارلز داروین شکل گرفت و توسط امیل زولا بنا شد. طبیعت گرایی این عقیده را بررسی می کند که علم می تواند تمام پدیده های اجتماعی و زیست محیطی را توضیح دهد. "یک گل سرخ برای امیلی" اثر ویلیام فاکنر (1930) ، داستانی کوتاه در مورد شخصی منزوی مبتلا به بیماری روانی و سرنوشتی از قبل تعیین شده، نمونه ای از ادبیات طبیعت گراست.

6. رئالیسم روانشناختی:

نوعی رئالیسم که شخصیت محور است، با تمرکز بر اینکه انگیزه و دلیل آنها در تصمیم گیری های خاص چیست. رئالیسم روانشناختی گاهی اوقات از شخصیتها برای بیان اظهارنظر درباره موضوعات اجتماعی یا سیاسی استفاده می کند. "جنایت و مکافات" اثر فئودور داستایوفسکی (1866) یک رمان واقع گرایانه روانشناختی درباره مردی است که نقشه ای برای کشتن یک زن و گرفتن پول او کشیده است تا بتواند از فقر و تنگدستی نجات پیدا کند، اما بعد از انجام این کار دچار احساس گناه و پارانویا بسیار زیادی می شود.

برای مطالعه بیشتر می توانید داستان نویسی به سبک سورئال را نیز مطالعه کنید.

اگر مطالب ارائه شده برای شما مفید بود لطفا ما را از نظرات خود آگاه کنید.

مطالبی که در سایت "فصل یک" قرار می گیرند و همچنین امکانات سایت همه حاصل تلاش، صرف هزینه و وقت فراوان است. در صورتی که تمایل داشته باشید می توانید به سایت "فصل یک" به شیوه های مختلف یاری نمایید تا بتوانیم مطالب و امکانات بیشتری برای شما کاربران عزیز فراهم کنیم.

همیاری به فصل یک