رئالیسم جادویی یکی از منحصربه‌فردترین جنبش‌های ادبی قرن گذشته است. گرچه رئالیسم جادویی بیشتر به نویسندگان آمریکای لاتین نسبت داده می‌شود اما نویسندگان از سراسر جهان کمک زیادی به این ژانر کرده‌اند.
رئالیسم (واقع‌گرایی) جادویی (Magical Realism) چیست؟
رئالیسم جادویی ژانری از ادبیات است که دنیای واقعی را با جادو یا تخیل به تصویر می‌کشد. رئالیسم جادویی بخشی از ژانر داستان‌نویسی واقع‌گرایی است.
در یک اثر رئالیسم جادویی، جهان داستان هنوز در دنیای واقعی بنا شده است، اما عناصر خیالی در این جهان طبیعی تلقی می‌شوند. رمان‌ها و داستان‌های کوتاه در ژانر رئالیسم جادویی مرز بین خیال و واقعیت را از بین می‌برند.
تاریخچه رئالیسم جادویی چیست؟
اصطلاح "magischer realismus" (در زبان آلمانی) که به "رئالیسم جادو (magic realism)" ترجمه می‌شود، اولین بار در سال ۱۹۲۵ توسط منتقد هنری آلمانی، فرانتس روه (Franz Roh)، در کتاب "پس از اکسپرسیونیسم: واقع‌گرایی جادویی" استفاده شد. وی این اصطلاح را برای توصیف "عینیت جدید" به کار برد، سبکی از نقاشی که در آلمان در آن زمان رواج داشت و جایگزینی برای رمانتیک گرایی اکسپرسیونیسم بود.
وقتی "پس از اکسپرسیونیسم: واقع‌گرایی جادویی" در سال ۱۹۲۷ به اسپانیایی ترجمه شد، این سبک در آمریکای جنوبی محبوبیت بیشتری پیدا کرد. نویسنده کوبایی آلخو کارپانتیه در طول اقامت در پاریس، تحت تأثیر رئالیسم جادو قرار گرفت. وی همچنین مفهوم روه را به عنوان آنچه "رئالیسم شگفت‌انگیز" نامید، توسعه داد، تمایزی که احساس می‌کرد باید در مورد آمریکای لاتین به طور کلی اعمال کند.
در سال ۱۹۵۵، آنجل فلورس، منتقد ادبی، اصطلاح "رئالیسم جادوییmagical realism " (در مقابل "رئالیسم جادو magic realism") را به زبان انگلیسی در مقاله‌ای ابداع کرد و بیان داشت که ترکیبی از عناصر رئالیسم جادو و رئالیسم شگفت‌انگیز است. وی نویسنده آرژانتینی خورخه لوئیس بورخس را به عنوان اولین رئالیست جادویی نامید.
در حالی که نویسندگان آمریکای لاتین رئالیسم جادویی را به آنچه امروزه می‌شناسیم ساخته‌اند اما قبل از اینکه رئالیسم جادویی یک ژانر ادبی شناخته شده باشد نویسندگان دیگری نیز پیش از این داستان‌هایی در مورد موقعیت‌های پیش پا افتاده با عناصر خیالی نوشته بودند. به عنوان مثال، "مسخ" اثر فرانتس کافکا که در سال ۱۹۱۵ منتشر شد (رمانی با مضامینی که منتقدان امروز آن را رئالیسم جادویی می‌دانند) یک دهه قبل از اینکه رُوه در مورد رئالیسم جادویی بنویسد و قبل از ظهور این ژانر در ادبیات آمریکای لاتین منتشر شد.
ویژگی‌های رئالیسم جادویی چیست؟
هر رمان رئالیسم جادویی متفاوت است، اما موارد خاصی وجود دارد که شامل همه آنها می‌شود:
- فضاسازی واقع‌گرا: همه رمان‌های رئالیسم جادویی در مکانی در این جهان اتفاق می‌افتند که برای خواننده آشنا است.
- عناصر جادویی: به عنوان مثال اشیایی که صحبت می‌کنند، شخصیت‌های مرده و تله‌پاتی. هر داستان رئالیسم جادویی دارای عناصر خارق‌العاده‌ای است که در دنیای ما رخ نمی‌دهد. با این حال، آنها در رمان به‌صورت طبیعی ارائه می‌شوند.
- اطلاعات محدود. نویسندگان رئالیسم جادویی عمداً سحر و جادو را در داستان‌های خود بدون دلیل و توضیح باقی می‌گذارند تا آنجا که بتوانند آن را عادی‌سازی کنند و آن را به عنوان بخشی از زندگی روزمره تقویت کنند.
- نقد. نویسندگان اغلب از رئالیسم جادویی برای ارائه انتقادی ضمنی از جامعه، به ویژه سیاست و نخبگان، استفاده می‌کنند. این سبک در مناطقی از جهان مانند آمریکای لاتین که توسط کشورهای غربی از نظر اقتصادی تحت ستم قرار گرفته و مورد سوءاستفاده قرار گرفته است، محبوبیت بیشتری یافت. نویسندگان رئالیست جادویی از این ژانر برای ابراز انزجار و انتقاد از امپریالیسم آمریکا استفاده کردند.
- ساختار منحصربه‌فرد پیرنگ. رئالیسم جادویی از یک قوس روایی معمولی پیروی نمی‌کند و مانند یک ژانر ادبی، آغاز، میانه و پایان مشخص ندارد. این امر باعث ایجاد یک تجربه متفاوت می‌شود، زیرا خواننده نمی‌داند چه زمانی پیرنگ پیش می‌رود یا چه زمانی کشمکش رخ می‌دهد.
۷ رمان واقع‌گرایی جادویی که باید بخوانید
در همه این داستان‌های رئالیسم جادویی مرز بین خیال و واقعیت از بین می‌رود و عناصر جادویی را شامل می‌شوند که در دنیای واقعی وجود ندارند:
۱. صد سال تنهایی اثر گابریل گارسیا مارکز (۱۹۶۷)
این رمان که داستان چند نسل را روایت می‌کند در مورد مردی است که رویای شهری از آینه‌ها را به نام ماکوندو در سر می‌پروراند و سپس آن را مطابق با برداشت‌های خود ایجاد می‌کند. (خرید کتاب صد سال تنهایی اثر گابریل گارسیا مارکز از دیجی کالا)
۲. خانه ارواح نوشته ایزابل آلنده (۱۹۸۲)
داستانی درباره چند نسل که به داستان زنی با قدرت‌های ماوراءالطبیعه و ارتباط با دنیای ارواح می‌پردازد.
۳. دلبند اثر تونی موریسون (۱۹۸۷)
رمانی در مورد یک برده سابق که در خانه‌ای که توسط یک روح تسخیر شده زندگی می‌کند. ( خرید کتاب دلبند اثر تونی موریسون از دیجی کالا)
۴. مثل آب برای شکلات نوشته لورا اسکوئیول (۱۹۸۹)
رمانی در مورد زنی که احساساتش، در چیزهایی که می‌پزد نفوذ می‌کند و این باعث ایجاد عواقب ناخواسته برای افرادی که از آن غذا می‌خورند می‌شود.
۵. پرنده کوکی اثر هاروکی موراکامی (۱۹۹۴)
رمانی در مورد مردی که در دنیای زیر خیابان‌های توکیو به دنبال گربه گمشده خود و سرانجام همسر گمشده‌اش می‌گردد. (خرید کتاب پرنده کوکی اثر هاروکی موراکامی از دیجی کالا)
۶. اقیانوس انتهای جاده اثر نیل گیمن (۲۰۱۳)
رمانی درباره مردی که پس از بازگشت به زادگاهش برای مراسم خاکسپاری، به گذشته خود می‌اندیشد. (خرید کتاب اقیانوس انتهای جاده اثر نیل گیمن از دیجی کالا)
۷. مجموعه داستانی ترس‌ولرز اثر غلامحسن ساعدی
از مهم‌ترین مشخصات سبک رئالیسم جادویی استفاده شده در این مجموعه داستان کوتاه می‌توان به عقاید و باورهای شگفت‌انگیز، توجیه‌ناپذیری برخی وقایع و خیال و وهم اشاره کرد. برای مطالعه بیشتر در این زمینه می‌توانید مقاله "بازتاب رئالیسم جادویی در داستان‌های غلامحسن ساعدی" را مطالعه کنید. (خرید کتاب کتاب ترس و لرز اثر غلامحسین ساعدی از دیجی کالا)
مطالبی که در سایت "فصل یک" قرار می گیرند و همچنین امکانات سایت همه حاصل تلاش، صرف هزینه و وقت فراوان است. در صورتی که تمایل داشته باشید می توانید به سایت "فصل یک" به شیوه های مختلف یاری نمایید تا بتوانیم مطالب و امکانات بیشتری برای شما کاربران عزیز فراهم کنیم.
