اتفاقات هیجان انگیز، وقایع اسرار آمیز و حل معمّا از ویژگی های رمان های جنایی هستند. اگر از علاقمندان این ژانر هستید حتماً رمان های نویسندگانی چون آگاتا کریستی را خوانده اید. نوشتن یک رمان جنایی می تواند به همان اندازه خواندن آن ها هیجان انگیز باشد چرا که باید قوه تخیّل خود را بکار اندازید تا بتوانید خوانندگان داستان خود را در این مسیر با خود همراه کنید. در این مقاله به تعریف رمان جنایی، نمونه هایی از این رمان ها و 9 نکته کاربردی برای نویسندگی در این ژانر می پردازیم.
رمان جنایی چیست؟
در یک رمان جنایی تمرکز بر جنایتی است که روایت را به سمت یک کشف اصلی یا یک نتیجه گیری (چه کسی جرم را مرتکب شده است، دلیل آن ها چه بوده و چطور به دست عدالت سپرده می شوند) پیش می برد. در حالی که برخی از رمان های جنایی از زاویه دید جنایتکار نوشته می شوند، امّا اکثر آنها محققی را دنبال می کنند که در طول داستان به عمق شبکه ای تاریک و پیچیده از جنایات، فریبکاری، زمان بندی های پیچیده و انگیزه های گوناگون فرو می رود. زیر شاخه های ژانر جنایی شامل "چه کسی جرم را مرتکب شده است (whodunnits)"، دلهره آور قانونی (legal thrillers)، داستان های کارآگاهی (detective stories)، داستان های نوآر (noir fiction)، رمان های جاسوسی (spy novels) و داستان های دلهره آور روانشناختی (psychological thrillers) می شود.
نمونه هایی از رمان های جنایی
رمان ها و داستان های کوتاه جنایی تقریباً دو قرن است که به یکی از ژانرهای محبوب داستان نویسی تبدیل شده اند. در اینجا چند نمونه از معروف ترین این رمان ها ارائه می شود.
قتلهای خیابان مورگ اثر ادگار الن پو (1841): از نخستین کارهای شناخته شده داستانهای جنایی، داستانهای کوتاه ادگار آلن پو درباره کارآگاهی به نام سی. سی. آگوست دوپین است. این داستان به عنوان اولین داستان کارآگاهی مدرن شناخته می شود. سی. سی. آگوست دوپین به حل معمای قتل دو زن در پاریس می پردازد. چندین شاهد صدای مضنونی را شنیده اند امّا هیچ کدام نسبت به زبان مضنون اتفاق نظر ندارند. در صحنه جرم دوپین مویی را پیدا می کند که به نظر می رسد متعلق به انسان نیست.
دوپین به عنوان اولین کاراگاه داستانی، ویژگی هایی را از خود نشان می دهد که در شخصیت کارآگاهانی که بعدها ظهور می کنند (شرلوک هلمز و هرکول پوآرو) نیز به طور معمول دیده می شود.
ماجراهای شرلوک هولمز اثر سِر آرتور کونن دویل (1892): این کتاب شامل 12 داستان کوتاه می شود که از جولای 1891 تا جون 1892 در مجه استرند به چاپ رسیده است. دویل در این داستانها ژانر فرعی "معمای اتاق قفل شده" را محبوب کرد که در آن راز یک جنایت به ظاهر غیرممکن باید حل شود و توانست یکی از محبوب ترین، درخشان ترین و خارق العاده ترین شخصیت های داستان های جنایی را خلق کند. شرلوک هلمز و دستیارش دکتر واتسون شخصیت مشترک این 12 داستان هستند و داستان ها از زاویه دید اول شخص واتسون گفته می شود.
قتل در قطار سریعالسیر شرق اثر آگاتا کریستی (1934): این رمان کلاسیک نیز کارآگاه بلژیکی هرکول پوآرو را معرفی می کند. آثار کریستی به کسب شهرت پایدار آن دوره به عنوان دوران طلایی داستانهای کارآگاهی کمک کرد. در این داستان قطار سریعالسیر شرق به دلیل بارش سنگین برف متوقف شده است. قتلی در قطار رخ داده و پوآرو در تلاش برای حل معمای این قتل است.
دختری در قطار اثر پائولا هاوکینز:
داستان دختری در قطار از زاویه اول شخص سه شخصیت ریچل، مگان و آنا نقل می شود. ریچل زنی سی و دو ساله و الکلی است که دو سال پیش توسط شوهرش تام ترک شده است. تام و آنا ازدواج کرده اند و یک دختر دارند. تام با همسایه اش مگان نیز رابطه دارد. ریچل که هر روز با قطار به لندن رفت و آمد می کند زوجی به ظاهر شاد را می بیند و به آن ها حسادت می کند. در روزهای بعد خبری در مورد گم شدن زنی می خواند که بعد متوجه می شود این زن همان مگان است. ریچل نگران می شود که شاید به دلیل مستی در روز حادثه بلایی سر مگان آورده باشد و از اینجا شروع به تحقیق در مورد ماجرا می کند.
دختر گمشده اثر گیلین فلین:
رمان دختر گمشده رمانی دلهره آور در ژانر جنایی ست که توسط نویسنده آمریکایی گیلین فلین نوشته شده است. این رمان به سرعت محبوب شد و به لیست پرفروش ترین کتاب های نیویورک تایمز وارد شد. قسمت اول رمان به ازدواج نیک دون و همسرش ایمی می پردازد. زاویه دید بین دو شخصیت نیک و ایمی تغییر می کند و دیدگاه کاملاً متفاوت آن ها را از ازدواجشان نشان می دهد. مثلاً نیک رابطه شان را در زمان حال بازگو می کند در حالی که دفترچه خاطرات ایمی به رابطه شان در زمان گذشته اشاره دارد. ایمی در روز سالروز ازدواجشان ناپدید می شود و نیک به عنوان مضنون اصلی در قتل همسرش از طرف پلیس شناخته می شود که حس تعلیقی را در رمان در رابطه با نقش نیک در ناپدید شدن همسرش ایجاد کرده است.
بیگانه اثر استیون کینگ:
در رمان بیگانه که در سال 2018 منتشر شده است جسد پسری یازده ساله در پارک شهر پیدا می شود و بلافاصله یکی از محبوت ترین شهروندان شهر به نام تری میتلند به عنوان مضنون اصلی بازداشت می شود. تری برای اثبات عدم حضور در صحنه جرم دلایلی ارائه می دهد اما کارآگاه رالف آندرسون به آزمایشات دی ان ای بسنده می کند. اما تحقیقات بیشتر حقایق وحشتناکی را روشن می کند. استوین کینگ یکی از بهترین نویسندگان قرن حاضر به شمار می رود و بیشتر داستان های او در ژانر وحشت اند و بسیاری از آثار او به فیلم نیز تبدیل شده اند.
فیل در تاریکی اثر قاسم هاشم نژاد
این رمان که در سال 1358 منتشر شده است یکی از معروف ترین رمان های جنایی و نوآر ایرانی به شمار می رود. شخصیت اصلی رمان جلال امین است که به دنبال انتقام از قاتلان برادرش حسین است. حسین پیش از به قتل رسیدن در بازگشت از آلمان یک بنز آخرین مدل برای جلال می آورد. شبکه ای تبهکار در این ماشین بدون اطلاع حسین هروئین جاسازی کرده اند و پس از ورود این اتوموبیل به ایران حسین را به قتل می رسانند. یکی از ویژگی های این رمان آفرینش لهجه های مختلف در زبان فارسی ست که می شود گفت در ادبیات فارسی پدیده ای کم سابقه یا حتی بی سابقه به شمار می رود.
بی تابوت اثر لاله زارع
اولین رمان پلیسی لاله زارع "جمجه جوان" نام داشت و دومین رمان او در این ژانر "بی تابوت" نام دارد که دومین رمان این مجموعه با همان شخصیت کارآگاه داستان اول به نام روزبه افشار است. داستان بی تابوت با پیدا شدن چمدانی مشکوک در سرویس بهداشتی ایستگاه راه آهن شروع می شود. هویت مقتول نامشخص است و تنها سرنخ همین بسته مشکوک است.
9 نکته برای نوشتن یک رمان جنایی
اگر قصد دارید رمان جنایی خود را بنویسید، قبل از شروع این نکات را در نظر بگیرید:
1. آثار بزرگان این ژانر را بخوانید.
مهارت های خود را در زمینه نوشتن ژانر جنایی با غوطه ور کردن خود در آثار محبوب این ژانر افزایش دهید. سعی کنید از زیرشاخه های این ژانر اثری را مطالعه کنید. به نحوه بکارگیری زاویه دید، پیچیدگی های پیرنگ، شخصیت های جالب، تعلیق ها و حتی کلیشه ها توجه داشته باشید. ژانر جنایی بیش از ژانرهای دیگر فرمول وار عمل می کند، از آنچه قبلاً نوشته شده است بیاموزید تا بتوانید مسیر خود را به جلو بیابید.
2. از آن چیزی بنویسید که شما را هیجان زده می کند.
قدرت این ژانر در نتیجه گیری های منطقی و هیجانِ تعقیب است. اگر در طول نوشتن داستان به سمت آشکار شدن مجرم هیجان زده شده اید، احتمالاً خوانندگان شما نیز در هنگام خواندن چنین حسی را تجربه خواهند کرد.
3. تحقیق کنید.
همیشه این فرض را داشته باشید که خوانندگان شما با داستان های کارآگاهی خوب آشنایی دارند. حتی اگر آنها فقط سریال های جنایی تلویزیون را دیده اند، احتمالاً آنها با بخش های اداره پلیس، اقدامات کارآگاهی و صحنه های جرم آشنایی کاملی دارند. بنابراین اگر DNA، پروفایل قاتل های سریالی یا هک رایانه ای برای رمان جنایی شما حائز اهمیت هستند، در مورد آن ها و نحوه کارکرد آن ها تحقیق کنید. فقط این نکته را مد نظر داشته باشید که از انباشت اطلاعات بیش از اندازه بیشتر از آنچه در داستان نیاز دارید، پرهیز کنید.
4. با وقوع جرم شروع کنید.
هنگام نوشتن داستان های جنایی، موتور محرکه روایت، خود جنایت است. این جنایت مجموعه ای از وقایع را ایجاد می کند که نیاز به تحقیق دارند، به انگیزه های غیر منتظره ای اشاره می کنند، شخصیت های جالبی را فاش می کنند و داستان را به سمت نتیجه گیری نهایی پیش می برند. شما می خواهید خوانندگان خود را در همان فصل اول جذب داستان خود کنید.
5. قهرمانان داستان باید دارای نقص باشند.
داستان های کارآگاهی پر از صحنه ها و موقعیت های وحشتناک است. شخصیت اصلی شما، همراه او و به ویژه هر بازرس رسمی دیگر در صورتی واقعی به نظر خواهند رسید که دارای نقاط ضعف و یا انگیزه های متضاد باشند. آیا آنها به دنبال جبران یا انتقام جویی هستند؟ بیش از حد از خود گذشتگی دارند؟ همدلی را از طریق پیچیدگی های شخصیتی ایجاد کنید.
6. شخصیت جنایتکاران داستان را پیچیده خلق کنید.
داستان معمایی یا کارآگاهی شما از یک شخصیت جنایتکار و در عین حال پیچیده بهره می برد. شاید آنها به دلیل عشقی قدیمی دست به این جنایات می زنند. شاید دیدگاه پیچیده آنها از واقعیت باعث می شود آنها فکر کنند که به بشریت کمک می کنند. همانطور که اغلب در زندگی واقعی نیز چنین است، این افراد خود را شخصیت های خوب داستان خود می دانند. ارائه آنها به این روش می تواند به افزایش جذابیت داستان شما کمک کند.
7. به قربانیان احترام بگذارید.
در هنگام نوشتن داستان های کارآگاهی ممکن است فقط به پیشبرد روایت فکر کنید، اما مهم است که به یاد داشته باشید که اجساد مرده فقط ابزاری برای حرکت پیرنگ رو به جلو نیستند. به قربانیان داستان خود احترام بگذارید، و همچنین می توانید با کاوش در مورد تأثیر خشونت بر بازماندگان قربانی، واقع گرایی، تأثیر عاطفی و انگیزه عدالت را در درون داستان کارآگاهی خود تقویت کنید.
8. مکان را به یک شخصیت تبدیل کنید.
آیا رمان جنایی شما در یک شهر بزرگ مانند نیویورک فضاسازی شده است یا یک شهر کوچک؟ بر جو فضای داستان تکیه کنید. آیا شهر پر هرج و مرجی است یا سکوت برقرار است؟ آیا این فضاسازی با نظر خوانندگان در مورد یک فضای مستعد جنایت همخوانی دارد؟ یا این مکان برای وقوع چنین جنایتی تکان دهنده است؟
9. مخاطبان خود را به حدس زدن وادارید.
بیش از حد پیچیده کردن داستان شاید وسوسه انگیز بنظر برسد، بسیاری از نویسندگان داستان های کارآگاهی روایات را چنان پیچیده می کنند که دیگر باورپذیر نیست، تا جایی که مجبور می شوند به یک امداد غیبی روی آورند (امداد غیبی (deus ex machina) از فنون پیرنگ است که به پیرنگ یک داستان اضافه میشود تا بهطور غیرمنتظره پیرنگ داستان یا نتیجه یک جنگ و کشمکش را تغییر دهد ). درعوض، باید پایان های نفس گیری (cliffhanger) را بطور طبیعی بسازید که باعث می شود کنار گذاشتن کتاب شما بسیار سخت شود. از بکار بردن نکات انحرافی برای دور کردن سوء ظن های مخاطبان خود خودداری کنید. اگر توضیحات مربوط به جرم یا هویت مقصر واضح نیست، مانند یک کارآگاه به شواهد و انگیزه ها فکر کنید.
آیا تاکنون قصد نوشتن داستانی در ژانر جنایی را داشته اید؟ شما از چه نکاتی برای نوشتن در این ژانر استفاده می کنید. رمان های مورد علاقه شما در ژانر جنایی کدامند؟
برای مطالعه بیشتر می توانید مطالب سایت در زمینه شخصیت پردازی در رمان، فضاسازی در داستان، زاویه دید و ابزارهای روایت را نیز در سایت بررسی کنید.
اگر نویسنده هستید و می خواهید داستان های خود را به اشتراک بگذارید سایت "فصل یک" این امکان را فراهم کرده است که با عضویت در سایت و ورود به پنل کاربری اقدام به نوشتن داستان خود کنید. آموزش عضویت در سایت و مراحل نوشتن داستان در این لینک توضیح داده شده است. لطفا قبل از نوشتن داستان خود قوانین و مقررات سایت را مطالعه فرمایید. برای خواندن داستان های کاربران سایت "فصل یک" به این لینک مراجعه کنید.
اگر مطالب ارائه شده برای شما مفید بود لطفا ما را از نظرات خود آگاه کنید.
مطالبی که در سایت "فصل یک" قرار می گیرند و همچنین امکانات سایت همه حاصل تلاش، صرف هزینه و وقت فراوان است. در صورتی که تمایل داشته باشید می توانید به سایت "فصل یک" به شیوه های مختلف یاری نمایید تا بتوانیم مطالب و امکانات بیشتری برای شما کاربران عزیز فراهم کنیم.